Gedrag & omgeving

Mensen zijn kuddedieren. We willen erbij horen en verbinding voelen. We willen het respect en de goedkeuring van onze medemensen krijgen. Zulke neigingen zijn van wezenlijk belang voor ons. Het zorgde er eeuwen geleden voor dat we niet buiten de groep vielen en het overleefden.

Het is niet zo dat we zelf onze vroegste gewoontes kiezen. We imiteren ze. We volgen het script dat aan ons is doorgegeven door onze familie, vrienden, geloof, school, onze plaatselijke gemeenschappen of de maatschappij als geheel. Gedrag is aantrekkelijk als het ons helpt om erbij te horen. En volgens de wetenschap zijn er in het bijzonder 3 groepen waarvan we gedrag imiteren; de mensen om ons heen, de meerderheid en de machtigen.

In de vorige column ging het over het effect van onze sociale omgeving, maar dan de mensen om ons heen. Deze column gaat over het gedrag van de meerderheid en de machtigen dat wij imiteren.

De meerderheid

Jullie kennen vast wel dat experiment waarbij er 3 lijnen waren getekend en een persoon moest aangeven welke lijn het kortst was. De meerderheid in de zaal zou intussen blijven volhouden dat de kortste lijn het langst was. Dat klopt natuurlijk totaal niet, maar je begint snel aan jezelf te twijfelen op het moment dat meerderheid aangeeft dat jouw antwoord niet klopt.

Als we niet goed weten hoe we moeten handelen, kijken we naar de meerderheid hoe we het moeten doen. We houden voortdurend onze omgeving in de gaten en bedenken wat we moeten doen. Het helpt ons om niet buiten de groep te vallen, maar het heeft ook een keerzijde. Het normale gedrag van de groep overstemt vaak het gewenste gedrag van een individu. Als we een effectieve manier hebben gevonden om bijvoorbeeld een probleem op te lossen, zijn we sneller geneigd om die achterwege te laten omdat niemand dat op die manier doet. We willen er wel graag bij horen. De beloning om erbij te horen is vaak groter dan de beloning van het winnen van een meningsverschil, slim over komen of de waarheid. Meestal hebben we liever dat de groep het bij het verkeerde eind heeft dan dat we alleen zijn en gelijk hebben.

Onze hersenen weten hoe ze met anderen op moeten schieten. Dat willen ze ook. Het is onze natuurlijke manier van doen. Je kan dat naast je neerleggen en accepteren, of je niet langer meer aantrekken van wat je omgeving van dingen vindt. Maar dat kost moeite. Als je veranderen van gewoontes betekent dat je de groep uitdaagt, is de verandering onaantrekkelijk. Betekent het veranderen van gewoontes dat je bij de groep past; dan is verandering aantrekkelijk.

De machtigen

Overal op de wereld streven mensen macht, prestige en status na. We willen herkend, erkend en geprezen worden. Deze neiging kan heel ijdel lijken, maar eigenlijk is het gewoon een slimme zet. Historisch gezien heeft iemand met meer macht en status meer toegang tot middelen. Ook hoeft hij zich minder zorgen te maken om te overleven. We worden aangetrokken tot gedrag dat ons respect en goedkeuring oplevert. Daarom vinden we de gewoontes van succesvolle mensen heel interessant. We willen ze kopiëren zodat we zelf ook het succes hebben. We imiteren de mensen die we benijden. Daarbij zijn we ook gemotiveerd om gedrag te vermijden dat onze status kan verminderen. We knippen bijvoorbeeld onze heg of maaien ons gazon omdat we niet de aso van de buurt willen zijn. Als ma op bezoek komt ruimen we eerst even ons huis op. We vragen ons constant af wat anderen van ons denken en passen ons aan op dat antwoord.

Je sociale omgeving heeft dus een ongelofelijk groot effect op je gedrag. Welk gedrag wil jij jezelf aanleren? In dat iets wat veel voorkomt binnen jouw sociale omgeving? Of aan de andere kant, als je bepaald gedrag wilt afleren; komt dat gedrag veel voor binnen jouw sociale omgeving?